مروری بر کتاب «جغرافیای انسانی: مردم، مکان و فرهنگ»

مروری بر کتاب مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان دوره 13، شهریور 1393، 578-577   مروری بر کتاب «جغرافیای انسانی: مردم، مکان و فرهنگ» a review on the book “human geography: people, place and culture”   محسن رضائیان[1] m.rezaeian         دهمین چاپ کتاب نفیس و ارزشمند «جغرافیای انسانی: مردم، مکان و فرهنگ» در سال 2012 میلادی توسط انتشارات wiley در 560 صفحه و با قیمت 130 دلار به زیور طبع آراسته شد. این کتاب، در چهارده فصل و چهار ضمیمه توسط سه نویسنده توانا یعنیerin h. fouberg ، alexander b. murphy و h. j. de blij به رشته تحریر در آمده است و از مشخصات و ویژگی های چاپ دهم نسبت به چاپ های قبلی، استفاده از اطلاعات روز آمدتر در تهیه نقشه های کتاب می باشد. در فصل اول این کتاب که با عنوان «مقدمه ای به جغرافیای انسانی» به رشته تحریر در آمده است، تعریف نسبتاً ساده اما جامع زیر از جغرافیای انسانی ارائه شده است: «جغرافیای انسانی به مطالعه مردم و مکان ها می پردازد. این حوزه از دانش بشری بر روی این نکته مهم متمرکز است که مردم چگونه مکان ها را می سازند و چگونه با یکدیگر در این مکان ها تعامل نموده و جامعه را سازمان دهی می نمایند تا درکی از محله، منطقه و جهان داشته باشند.»  بر اساس این تعریف ساده، از آن جایی که جغرافیای انسانی به مطالعه روابط انسان ها با یکدیگر و با محیط زندگی آن ها می پردازد، این امکان را به وجود می آورد که الگوهای اجتماعی که جوامع انسانی را شکل می دهند، مورد شناسایی قرار گیرند. شاید یکی از بهترین مثال هایی که در این زمینه می توان به آن اشاره نمود، موضوع مهاجرت باشد که نه تنها رابطه تنگاتنگ انسانها با یکدیگر و با محیط زیستشان را نشان می دهد، بلکه تأثیرات عمده ای بر روی سلامت آن ها نیز ایفا می نماید. فصل سوم کتاب حاضر به موضوع مهاجرت اختصاص یافته است. در این فصل، مهاجرت به عنوان یکی از تحرکات جغرافیایی انسان ها در نظر گرفته شده که منجر به تغییر دائمی محل زندگی آن ها می گردد. تعامل انسانها با یکدیگر و ارتباط با محیط زیستشان منجر به انواع گوناگون و در عین حال متضادی از مهاجرت می گردد. برای مثال، در حالی که افراد ثروتمند در کشورهای پیشرفته به منظور دستیابی به آرامش و رفاه بیشتر از مناطق شهری به مناطق روستایی مهاجرت می نمایند، مردم فقیر کشورهای در حال توسعه به منظور رهایی از فقر و در جستجوی کار، از مناطق روستایی به مناطق شهری مهاجرت می نمایند که این خود منجر به پدیده حاشیه نشینی می گردد. با این حال این مسائل مربوط به مهاجرت های داخلی (مهاجرت در درون مرزهای یک کشور) و تأثیرات آن بر روی سلامت مردم است و هنوز موضوع مهاجرت های خارجی (مهاجرت به بیرون از مرزهای یک کشور) باقی است. برای نمونه، یکی از مهاجرت های مهم به خارج مرزهای یک کشور، به مهاجرت بیش از ده میلیون افغانی در طول بیش از سه دهه گذشته باز می گردد. این افراد به دلیل جنگ، حکومت طالبان و ناآرامی های موجود، بیشتر به دو کشور ایران و پاکستان روی آورده و این مهاجرت تأثیرات عدیده ای بر سلامت خودشان و مردم دو کشور ایران و پاکستان بر جای گذاشته که درک صحیح و همه جانبه آن، نیازمند پژوهش و مطالعات متعددی می باشد. با این توصیف، آشنایی با جغرافیای انسانی برای کلیه دست اندرکاران علوم سلامت از اهمیت شایان توجهی برخوردار می باشد. از همین رو، مطالعه این کتاب که علاوه بر مهاجرت به موضوعات مهم دیگری نظیر جمعیت، فرهنگ، زبان، مذهب، سیاست، توسعه، کشاورزی، صنعت و موضوعاتی از این دست پرداخته است، به تمامی همکاران هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور که علاقمند به مسائل اجتماعی هستند توصیه می گردد. در خاتمه، ذکر این نکته ضروری است که از سایر ویژگی های ارزشمند این کتاب، زبان نسبتاً ساده در نگارش آن همراه با استفاده دقیق از نقشه ها و تصاویری است که به شکلی استادانه طراحی و تهیه شده و به درک مفاهیم کتاب، کمک های شایانی می نمایند.   [1]- استاد گروه آموزشی پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان،رفسنجان، ایران  تلفن:34264003-034 دورنگار: 34255209-034، پست الکترونیکی: [email protected]